محمدعلی فروغی

۱۳۲۱/۹/۵ - 1253/10/11

محمدعلی فروغی
محمدعلی فروغی دردشتی ملقب به ذکاءالملک، در سال ۱۲۵۴ خورشیدی در شهر تهران دیده به جهان گشود. از او که اندیشه‌های ملی‌گرایانه و تجددخواهانه داشت، به عنوان یکی از روشنفکران و ادیبان ایران‌زمین نیز یاد می‌شود. فروغی در زمینه‌های ترجمه، فلسفه، تاریخ، روزنامه‌نگاری و ادبیات چیره‌دست بود. از آثار او می‌توان به کتاب سیر حکمت در اروپا، تصحیح کلیات سعدی و حقوق اساسی یعنی آداب مشروطیت دول، اصول علم ثروت ملل و آثار فراوانی در بارهٔ تاریخ ایران باستان اشاره کرد. فروغی فرهنگستان ایران را بنیان نهاد و یکی از شرکت‌کنندگان برجسته در کنگرهٔ هزارهٔ فردوسی بود. فروغی تحصیلات خود را نزد پدرش با خواندن ادبیات فارسی و عربی آغاز کرد. او در سال ۱۲۶۸ وارد دارالفنون شد و به تحصیل پزشکی و داروسازی پرداخت، اما با درک کمبود امکانات پزشکی و همچنین ناهمگونی این رشته با خواسته‌هایش، به ادبیات، فلسفه و تاریخ روی آورد. این ادیب مشهور افزون بر تحصیل در دارالفنون، فلسفهٔ مشا و اشراق را در مدارس صدر، مروی و سپهسالار آموخت. فروغی به آموختن زبان‌های فرانسه و انگلیسی نیز پرداخت و بعدها هنگامی که از کمال‌الملک نقاشی می‌آموخت، در مقابل، به او زبان فرانسه یاد داد. فروغی افزون بر تأثیر شگرفی که بر تاریخ ادبیات ایران گذاشته، یکی از سیاستمداران نامی و تأثیرگذار ایران در اواخر دورهٔ قاجار و دوران مشروطه است. او در کنفرانس صلح پاریس در سال ۱۹۱۹، یکی از فرستادگان ایران بود، دو بار به عنوان نماینده در مجلس شورای ملی حضور یافت و رییس دیوان کشور بود. فروغی پس از تصویب برچیده شدن سلسلهٔ قاجار که نقشی غیر قابل انکار در این کار داشت، کفیل نخست‌وزیری شد و با انتقال پادشاهی از خاندان قاجار به خاندان پهلوی، به عنوان نخستین نخست‌وزیر دوران پهلوی اول در رأس دولت قرار گرفت. فروغی آشنایی دیرینی با مصطفی کمال پاشا ملقب به آتاتورک داشت و رضاشاه بنا به خواستهٔ نخست‌وزیر خود، در سفری به ترکیه با آتاتورک دیدار کرد که از نتایج آن می‌توان به تصمیم جنجالی کشف حجاب اشاره کرد. با گذشت مدتی، میان فروغی و رضاشاه اختلاف افتاد و در نتیجه، فروغی عرصهٔ سیاست را رها کرد و به کار در زمینه‌های علمی پرداخت. با اشغال ایران توسط متفقین در سال ۱۳۲۰، بار دیگر از فروغی برای پست نخست‌وزیری دعوت شد و او با پذیرش این درخواست، دوباره سکاندار سیاست ایران شد. یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی که در سومین دورهٔ زمامداری فروغی رقم خورد، استعفای رضاشاه از پادشاهی بود. فروغی نویسندهٔ متن استعفای پهلوی اول بود که بر مبنای آن رضاشاه از پادشاهی کناره گرفت و فرزندش محمدرضا به جای او نشست. به این ترتیب، نخستین نخست‌وزیر دورهٔ پهلوی اول هم محمدعلی فروغی بود. او با کنار گذاشتن رضاشاه از سلطنت، ایران را به جمع حامیان متفقین افزود و با این کار، از تجزیهٔ ایران به دست قوای متفقین جلوگیری کرد. محمدعلی فروغی عصر روز جمعه ششم آذرماه ۱۳۲۱ خورشیدی، در سن شصت و پنج سالگی به دلیل سکتهٔ قلبی، در زادگاهش تهران دیده از جهان فروبست. آرامگاه این ادیب سیاستمدار، مقبرهٔ خانوادگی‌شان در ابن بابویه شهر ری است.10K بازدید